Bouwen aan de Bibliotheek van de Toekomst

Wij bouwen aan de bibliotheek van de toekomst. Doe je mee?

Leer

We gaan samenwerken met Olifantenpaadje!

· · Reageer

Eerste stap voor Biebbot: een slimme hulp voor de bibliotheek.

Goed nieuws: We gaan samenwerken met Olifantenpaadje. Dit is de eerste stap in een spannend project: Biebbot. Samen gaan we testen hoe AI (kunstmatige intelligentie) kan helpen om in natuurlijke taal activiteiten bij de bieb te vinden waar je aan mee wilt doen.

We hebben net afspraken gemaakt met de makers van Olifantenpaadje. Zij gaan ons helpen om hun activiteitendata te gebruiken in onze test.

Wat is Olifantenpaadje

Olifantenpaadje is een handig systeem dat veel bibliotheken gebruiken. Het laat alle activiteiten zien die bibliotheken organiseren: workshops, lezingen, cursussen en meer. Met Olifantenpaadje kun je niet alleen zien wat er te doen is, maar ook meteen een plek reserveren of een kaartje kopen.

De samenwerking met Olifantenpaadje is belangrijk voor ons project. We willen namelijk testen of we hun informatie kunnen gebruiken in een slimme AI-assistent.

Wat is Biebbot

Biebbot is een nieuwe test die we samen doen met het bibliotheeknetwerk en het wordt mogelijk gemaakt door de KB Nationale Bibliotheek. Het bouwt voort op wat we al hebben geleerd met Boekbot (onze slimme boekenhulp).

Met Biebbot willen we kijken of een slimme AI-assistent niet alleen boeken, maar ook activiteiten kan vinden als je er in gewone taal naar vraagt. Je zou bijvoorbeeld kunnen typen: “Zijn er activiteiten over tuinieren?” En dan krijg je meteen antwoord, zonder dat je in verschillende systemen hoeft te zoeken.

Dit is nog geen echt product, maar een test (we noemen dat een “Proof-of-Concept”). We willen leren wat werkt en wat mensen handig vinden.

Met wie werken we samen?

We doen dit project samen met:

Wat willen we leren?

We willen in deze test drie dingen ontdekken:

  1. Hoe mensen het gebruiken: Welke vragen stellen mensen? Vinden ze het handig?
  2. Hoe de techniek werkt: Hoe kunnen we informatie uit verschillende bronnen (boeken en activiteiten) samen laten zien?
  3. Hoe goed de informatie is: Is alle informatie over activiteiten duidelijk genoeg?

Hoe zou het kunnen werken?

Stel je voor: je typt “Ik wil meer leren over fermenteren”. Dan zou Biebbot je kunnen vertellen:

  • Welke boeken er zijn over fermenteren
  • Of er binnenkort een workshop is over fermenteren
  • Waar en wanneer die workshop is

Alles in één gesprek, zonder dat je op verschillende plekken hoeft te zoeken!

Wanneer kun je het zien?

We hopen later dit jaar, tijdens de Dutch Design Week (18-26 oktober 2025), een eerste versie te laten zien. Dan kun je zelf uitproberen hoe het werkt. Jouw reacties helpen ons om het beter te maken.

In de toekomst gaan we ook kijken of we kunnen samenwerken met Wijzer, een andere belangrijke bron van informatie voor bibliotheken. Maar daar vertellen we later meer over.

Wil je op de hoogte blijven van de voortgang?

Volg ons op biebvandetoekomst.nl

Boekbot als voorbeeld van verantwoorde AI: subsidie voor uitlegbare technologie in de bibliotheek

· · Reageer

Boekbot, onze slimme boeken assistent van de Brainport-bibliotheken, vormt de basis voor een nieuwe stap in de ontwikkeling van publieke, eerlijke en begrijpelijke technologie. Samen met de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), de Jheronimus Academy of Data Science (JADS) en Datacation, hebben we een projectvoorstel ingediend bij de call Responsible AI in de praktijk van het SIDN Fonds en Topsector ICT – en dat voorstel is nu gehonoreerd.

Met deze subsidie bouwen we aan een transparant AI-raamwerk voor bibliotheken, waarmee gebruikers inzicht krijgen in hoe Boekbot tot aanbevelingen komt. Geen black box, maar uitlegbare kunstmatige intelligentie, die past bij de waarden van de bibliotheek: toegankelijkheid, diversiteit, vertrouwen en grip op informatie.

Waarom dit belangrijk is

Generatieve AI verandert fundamenteel hoe mensen informatie zoeken. Jongeren en andere gebruikers verwachten natuurlijke interactie en directe antwoorden. Tegelijk zien we maatschappelijke zorgen over transparantie, bias en desinformatie toenemen. In die context is het cruciaal dat bibliotheken – als betrouwbare, publieke gidsen – technologie inzetten die uitlegbaar, eerlijk en inclusief is.

Boekbot biedt een eerste antwoord op die uitdaging. Met dit nieuwe project tillen we het systeem naar een hoger niveau: van slimme boeken assistent naar voorbeeldproject voor verantwoorde AI in de publieke sector.

Wat we gaan doen

Met de subsidie ontwikkelen we concrete toepassingen om AI begrijpelijk en uitlegbaar te maken:

✅ Een transparantielaag voor Boekbot die laat zien waarom een aanbeveling wordt gedaan
✅ Tools waarmee bibliotheekgebruikers controle krijgen over hoe AI werkt
✅ Ontwerpprincipes en richtlijnen voor andere bibliotheken die AI verantwoord willen inzetten
✅ Educatief materiaal voor medewerkers én gebruikers over hoe AI werkt en wat het betekent

Hoe het project is opgebouwd

Het project bestaat uit drie fasen:

  1. Gebruikersonderzoek – Wat willen mensen begrijpen over AI? Welke uitleg helpt vertrouwen versterken?
  2. Ontwikkeling – We ontwerpen uitlegmodules, visuele interfaces en feedbackmogelijkheden, afgestemd op verschillende gebruikersgroepen.
  3. Testen en delen – We testen met bibliotheekgebruikers, evalueren de effecten en stellen een publieke toolkit samen voor landelijke toepassing.

Samenwerking en impact

Dit project bouwt voort op de ervaring met Boekbot binnen de Brainport-bibliotheken, en op de technische expertise van Datacation en de wetenschappelijke kracht van TU/e en JADS. Samen werken we aan een bibliotheek van de toekomst die niet alleen innovatief is, maar ook eerlijk, uitlegbaar en toegankelijk voor iedereen.

Wil je op de hoogte blijven van de voortgang?
Volg ons op biebvandetoekomst.nl

Reflectie en Impact: Werkgroep Leesmediaconsulenten verdiept zich in Theory of Change

· · Reageer

Op 11 maart 2025 kwam de werkgroep leesmediaconsulenten Voortgezet Onderwijs van de Brainport-bibliotheken bijeen voor een inspirerende middag onder begeleiding van Cubiss. We doken in de Theory of Change, een methode die helpt om niet alleen onze activiteiten, maar vooral de impact van ons werk beter in kaart te brengen.

Al snel werd duidelijk hoe waardevol dit is: hoe benoem je concreet de effecten van je inspanningen? Welke impact hebben we als werkgroep en hoe kunnen we dat zichtbaar maken?

Wat is Cubiss?

Cubiss is een organisatie die bibliotheken, het onderwijs en maatschappelijke instellingen ondersteunt bij kennisontwikkeling, innovatie en beleidsvorming op het gebied van leesbevordering, digitale geletterdheid en maatschappelijke impact.

Tijdens deze sessie hielp Cubiss ons om via de Theory of Change-methodiek concreet te maken welke maatschappelijke impact we met ons werk willen bereiken.

Van activiteit naar impact

Onder leiding van twee begeleiders van Cubiss werkten we in kleine groepjes aan schema’s die de ‘reis’ van activiteit naar impact visueel maakten. Door niet alleen naar onze concrete activiteiten te kijken, maar juist ook naar de effecten en resultaten die we nastreven, kregen we beter inzicht in de stappen die nodig zijn om onze ambities werkelijkheid te maken.

Deze gestructureerde aanpak bood houvast en hielp ons om kritisch naar ons eigen werk te kijken:

  • Wat willen we precies bereiken?
  • Welke waarde voegen we toe voor onze doelgroepen?
  • Hoe kunnen we onze rol blijven aanscherpen?

Op scherp voor de toekomst

Het was een boeiende en leerzame middag, waarin we merkten dat we als werkgroep weer even op scherp werden gezet. Er ligt een mooie uitdaging voor ons, want naast het verhelderen van de impact die we nastreven, willen we ook blijven bouwen aan de Bibliotheek van de Toekomst. Hoe ziet die eruit en hoe geven we daar als leesmediaconsulenten gezamenlijk invulling aan?

Kortom, de Theory of Change sessie heeft ons niet alleen gestimuleerd om onze doelen en resultaten explicieter te formuleren, maar ook om de meerwaarde van ons werk zichtbaarder te maken. Voedsel voor de gedachten: to be continued!

Wil je op de hoogte blijven van onze ontwikkelingen? Volg ons werk via Bouwen aan de Bibliotheek van de Toekomst en blijf geïnformeerd over onze innovaties en samenwerkingen!

Meike Nauta wint de Prins Friso Ingenieursprijs 2025!

· · Reageer

Een kroon op haar werk: Meike Nauta uitgeroepen tot Ingenieur van het Jaar. Met trots en bewondering feliciteren we onze Boekbot ontwikkelaar-collega Meike Nauta met haar uitzonderlijke prestatie. Op 12 maart 2025 is zij door zowel de vakjury als het publiek verkozen tot winnaar van de Prins Friso Ingenieursprijs. Dit betekent dat Meike zich een jaar lang officieel Ingenieur van het Jaar mag noemen!

De uitreiking vond plaats in de Haagse Hogeschool, waar Prinses Beatrix en Prinses Mabel aanwezig waren om deze bijzondere erkenning te vieren. Prinses Mabel reikte, samen met KIVI-president Jacqueline Eijer de Jong, de prestigieuze prijs uit aan Meike.

Erkenning voor expertise, innovatie en maatschappelijke impact

De Prins Friso Ingenieursprijs wordt jaarlijks toegekend aan ingenieurs die zich onderscheiden in expertise, innoverend vermogen, maatschappelijke impact en ondernemerschap. Meike’s baanbrekende werk op het gebied van AI en technologische innovatie heeft haar een welverdiende plaats tussen de meest invloedrijke ingenieurs van Nederland opgeleverd.

Als expert op het gebied van kunstmatige intelligentie draagt Meike bij aan diverse AI-toepassingen die technologische vooruitgang combineren met maatschappelijke relevantie. Zo ook aan Boekbot, onze Bibliotheek van de Toekomst boekenbuddy met brains die je helpt op een eenvoudige manier het perfecte boek te vinden, zonder in een leesbubbel te belanden. Meikes werk inspireert en laat zien hoe innovatie een echte impact kan hebben op onze samenleving.

Een welverdiende overwinning

De keuze van de vakjury en het publiek was overtuigend: Meike heeft zich bewezen als een toonaangevend ingenieur met een visie die verder reikt dan technologie alleen. Haar inzet, gedrevenheid en expertise maken haar een inspirerend voorbeeld voor velen.

Laten we haar samen feliciteren met deze fantastische erkenning! 🎉

Meike Nauta: Betrokken AI-expert bij Boekbot genomineerd voor Johan Friso Ingenieursprijs 2025

· · Reageer

Wat een geweldig nieuws! Meike Nauta, die met haar expertise in Explainable AI als adviseur en developer bijdraagt aan de ontwikkeling van Boekbot, is genomineerd voor de prestigieuze Johan Friso Ingenieursprijs 2025! Dit is een mooie verdiende erkenning voor haar werk en wij zijn supertrots dat Boekbot een van de projecten is die zij in haar nominatievideo benoemt.

Bij de ontwikkeling van Boekbot, de AI-gestuurde boekenbuddy die jongeren helpt bij het vinden van hun perfecte boek, speelt Meike Nauta een belangrijke rol. Als Senior Data Scientist bij Datacation en assistant professor aan de TU Eindhoven, brengt ze haar expertise in Explainable AI (XAI) naar de bibliotheekwereld.

Van wetenschapper naar impactvolle AI-toepassingen

Meike Nauta is een pionier op het gebied van Explainable AI. Na haar master in Computer Science en promotieonderzoek aan de Universiteit Twente, richtte ze zich op het ontwikkelen van AI die transparant en toegankelijk is voor de gebruiker. Dit principe past ze toe in uiteenlopende sectoren, van de medische wereld tot de bibliotheeksector.

Tijdens haar werk als docent bij JADS (‘s-Hertogenbosch) kwam Meike in contact met het team achter de Bibliotheek van de Toekomst. De projectleiders verdiepten zich in AI nadat eerste resultaten met Boekbot veelbelovend bleken te zijn en herkenden direct de waarde van haar werk. Dit leidde tot de Brainport Bibliotheken’s selectie van Datacation, het bedrijf waar Meike werkzaam is, als AI development partner voor Boekbot. Samen hebben de teams Boekbot doorontwikkeld tot een slimme, verantwoorde AI-assistent voor bibliotheken.

Boekbot: AI voor leesplezier

Boekbot is meer dan een chatbot; het is een innovatieve tool die jongeren helpt boeken te ontdekken op basis van hun interesses. Meike’s expertise in Explainable AI zorgt ervoor dat de aanbevelingen niet alleen accuraat, maar ook transparant worden. Het doel is de technologie toegankelijk en begrijpelijk voor gebruikers te maken, een cruciaal aspect binnen de bibliotheekwereld.

In 2025 wordt de eerste versie van Boekbot gelanceerd, waarmee een grote stap wordt gezet in de digitale transformatie van bibliotheken. De betaversie is inmiddels beschikbaar via boekbot.nl en in de appstores. De bibliotheken in de Brainport-regio omarmen deze technologie als een manier om mensen, speciaal ook jongeren, te betrekken bij lezen en boeken toegankelijker te maken.

Een verdiende nominatie

Naast haar werk aan Boekbot, heeft Meike baanbrekend werk verricht in de medische sector. Zo ontwikkelt ze AI die helpt bij het detecteren van alvleesklierkanker op CT-scans, waarbij de AI niet alleen patronen herkent, maar ook uitlegt waarom iets als verdacht wordt aangemerkt. Deze benadering maakt AI niet alleen krachtig, maar ook verantwoord en betrouwbaar.

Haar innovatieve bijdragen aan de wereld van AI hebben Meike een nominatie opgeleverd voor de Johan Friso Ingenieursprijs 2025.

Stem op Meike!

Als team van de Bibliotheek van de Toekomst zijn we ontzettend blij en trots op de samenwerking met Meike Nauta en Datacation. Haar expertise, creativiteit en betrokkenheid helpen Boekbot tot een succes te maken. We nodigen iedereen uit om haar te steunen en op haar te stemmen voor de Johan Friso Ingenieursprijs 2025.

👉 Breng je stem uit! Stem op Meike via deze link

📅 Kom naar de prijsuitreiking op 12 maart 2025 tijdens de Dag van de Ingenieur! Meer informatie op de website van de Prins Friso Ingenieursprijs

Met Meike’s visie op AI en haar vermogen om technologie en menselijke behoeften samen te brengen, bouwen we samen aan de Bibliotheek van de Toekomst. En om Meike te quoten: ‘Power to the people with the power of AI!’

Neem contact met ons op en bouw mee!