Bouwen aan de Bibliotheek van de Toekomst

Wij bouwen aan de bibliotheek van de toekomst. Doe je mee?

Lees

Subsidie voor verantwoorde AI van Boekbot

· · Reageer

Boekbot, onze slimme boeken assistent van de Brainport-bibliotheken, vormt de basis voor een nieuwe stap in de ontwikkeling van publieke, eerlijke en begrijpelijke technologie. Samen met de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), de Jheronimus Academy of Data Science (JADS) en Datacation, hebben we een projectvoorstel ingediend bij de call Responsible AI in de praktijk van het SIDN Fonds en Topsector ICT – en dat voorstel is nu gehonoreerd.

Met deze subsidie bouwen we aan een transparant AI-raamwerk voor bibliotheken, waarmee gebruikers inzicht krijgen in hoe Boekbot tot aanbevelingen komt. Geen black box, maar uitlegbare kunstmatige intelligentie, die past bij de waarden van de bibliotheek: toegankelijkheid, diversiteit, vertrouwen en grip op informatie.

Waarom dit belangrijk is

Generatieve AI verandert fundamenteel hoe mensen informatie zoeken. Jongeren en andere gebruikers verwachten natuurlijke interactie en directe antwoorden. Tegelijk zien we maatschappelijke zorgen over transparantie, bias en desinformatie toenemen. In die context is het cruciaal dat bibliotheken – als betrouwbare, publieke gidsen – technologie inzetten die uitlegbaar, eerlijk en inclusief is.

Boekbot biedt een eerste antwoord op die uitdaging. Met dit nieuwe project tillen we het systeem naar een hoger niveau: van slimme boeken assistent naar voorbeeldproject voor verantwoorde AI in de publieke sector.

Wat we gaan doen

Met de subsidie ontwikkelen we concrete toepassingen om AI begrijpelijk en uitlegbaar te maken:

✅ Een transparantielaag voor Boekbot die laat zien waarom een aanbeveling wordt gedaan
✅ Tools waarmee bibliotheekgebruikers controle krijgen over hoe AI werkt
✅ Ontwerpprincipes en richtlijnen voor andere bibliotheken die AI verantwoord willen inzetten
✅ Educatief materiaal voor medewerkers én gebruikers over hoe AI werkt en wat het betekent

Hoe het project is opgebouwd

Het project bestaat uit drie fasen:

  1. Gebruikersonderzoek – Wat willen mensen begrijpen over AI? Welke uitleg helpt vertrouwen versterken?
  2. Ontwikkeling – We ontwerpen uitlegmodules, visuele interfaces en feedbackmogelijkheden, afgestemd op verschillende gebruikersgroepen.
  3. Testen en delen – We testen met bibliotheekgebruikers, evalueren de effecten en stellen een publieke toolkit samen voor landelijke toepassing.

Samenwerking en impact

Dit project bouwt voort op de ervaring met Boekbot binnen de Brainport-bibliotheken, en op de technische expertise van Datacation en de wetenschappelijke kracht van TU/e en JADS. Samen werken we aan een bibliotheek van de toekomst die niet alleen innovatief is, maar ook eerlijk, uitlegbaar en toegankelijk voor iedereen.

Wil je op de hoogte blijven van de voortgang?
Volg ons op biebvandetoekomst.nl

Boekbot op het Nationaal Bibliotheekcongres: AI in de bibliotheek, vanuit publieke waarden

· · Reageer

Op 12 juni 2025 presenteerden we Boekbot op het Nationaal Bibliotheekcongres: de eerste slimme AI boekenassistent die volledig ontwikkeld is vanuit de Nederlandse bibliotheeksector door de acht samenwerkende Brainport Bibliotheken.

In onze sessie “Leesplezier bevorderen met behulp van AI” deelden we hoe we als Brainport-bibliotheken technologie inzetten op een manier die past bij publieke waarden, en hoe we zijn gekomen tot een werkend systeem dat gebruikers op een natuurlijke manier helpt boeken te ontdekken.

Waarom Boekbot?

De manier waarop mensen informatie zoeken is veranderd. Waar je voorheen een trefwoord moest weten, verwachten gebruikers nu dat systemen meedenken. Boekbot speelt daarop in: je kunt gewoon zeggen wat je zoekt – bijvoorbeeld “een spannend boek dat niet te bloederig is” – en je krijgt suggesties op maat.

Het is géén vervanging van het menselijke advies van bibliotheekmedewerkers, maar een aanvulling daarop. Boekbot is altijd beschikbaar, werkt in gewone taal, en helpt juist ook mensen die minder thuis zijn in catalogi of zoektermen.

Hoe werkt het?

Boekbot is gebaseerd op de nieuwste AI technologie. In plaats van te vertrouwen op een gesloten AI-model zoals ChatGPT, zoekt Boekbot antwoorden in betrouwbare bibliotheekbronnen. Daardoor worden de aanbevelingen uitlegbaar en controleerbaar – zonder risico op misinformatie of filterbubbels. Ook belangrijk: Boekbot respecteert de privacy van de gebruiker.

Samen met jongeren ontwikkeld

Boekbot is ontstaan uit gesprekken en experimenten met jongeren in de Brainport-regio. Zij gaven waardevolle input en feedback over hoe zij boeken willen ontdekken, en dachten mee over het ontwerp en de werking. Die co-creatieve aanpak blijft voor ons essentieel – ook in de volgende fases van doorontwikkeling.

Belangrijke ontmoetingen op het congres

Onze presentatie trok een divers publiek van bibliotheekprofessionals en beleidsmakers. De uitwisseling van ideeën en vragen na afloop van onze presentatie – over techniek, ethiek, en opschaling – bevestigde dat er een breed draagvlak is om deze ontwikkeling verder te brengen. Samen kunnen we AI inzetten als maatschappelijk gereedschap, op onze eigen voorwaarden.

Wil je meer weten over Boekbot of onze sessie tijdens het Nationaal Bibliotheekcongres 2025?

Lees meer over Boekbot op biebvandetoekomst.nl/boekbot of neem contact met ons op mailto://k.vandenberkmortel@bibliotheekeindhoven.nl

Meike Nauta wint de Prins Friso Ingenieursprijs 2025!

· · Reageer

Een kroon op haar werk: Meike Nauta uitgeroepen tot Ingenieur van het Jaar. Met trots en bewondering feliciteren we onze Boekbot ontwikkelaar-collega Meike Nauta met haar uitzonderlijke prestatie. Op 12 maart 2025 is zij door zowel de vakjury als het publiek verkozen tot winnaar van de Prins Friso Ingenieursprijs. Dit betekent dat Meike zich een jaar lang officieel Ingenieur van het Jaar mag noemen!

De uitreiking vond plaats in de Haagse Hogeschool, waar Prinses Beatrix en Prinses Mabel aanwezig waren om deze bijzondere erkenning te vieren. Prinses Mabel reikte, samen met KIVI-president Jacqueline Eijer de Jong, de prestigieuze prijs uit aan Meike.

Erkenning voor expertise, innovatie en maatschappelijke impact

De Prins Friso Ingenieursprijs wordt jaarlijks toegekend aan ingenieurs die zich onderscheiden in expertise, innoverend vermogen, maatschappelijke impact en ondernemerschap. Meike’s baanbrekende werk op het gebied van AI en technologische innovatie heeft haar een welverdiende plaats tussen de meest invloedrijke ingenieurs van Nederland opgeleverd.

Als expert op het gebied van kunstmatige intelligentie draagt Meike bij aan diverse AI-toepassingen die technologische vooruitgang combineren met maatschappelijke relevantie. Zo ook aan Boekbot, onze Bibliotheek van de Toekomst boekenbuddy met brains die je helpt op een eenvoudige manier het perfecte boek te vinden, zonder in een leesbubbel te belanden. Meikes werk inspireert en laat zien hoe innovatie een echte impact kan hebben op onze samenleving.

Een welverdiende overwinning

De keuze van de vakjury en het publiek was overtuigend: Meike heeft zich bewezen als een toonaangevend ingenieur met een visie die verder reikt dan technologie alleen. Haar inzet, gedrevenheid en expertise maken haar een inspirerend voorbeeld voor velen.

Laten we haar samen feliciteren met deze fantastische erkenning! 🎉

Meike Nauta: Betrokken AI-expert bij Boekbot genomineerd voor Johan Friso Ingenieursprijs 2025

· · Reageer

Wat een geweldig nieuws! Meike Nauta, die met haar expertise in Explainable AI als adviseur en developer bijdraagt aan de ontwikkeling van Boekbot, is genomineerd voor de prestigieuze Johan Friso Ingenieursprijs 2025! Dit is een mooie verdiende erkenning voor haar werk en wij zijn supertrots dat Boekbot een van de projecten is die zij in haar nominatievideo benoemt.

Bij de ontwikkeling van Boekbot, de AI-gestuurde boekenbuddy die jongeren helpt bij het vinden van hun perfecte boek, speelt Meike Nauta een belangrijke rol. Als Senior Data Scientist bij Datacation en assistant professor aan de TU Eindhoven, brengt ze haar expertise in Explainable AI (XAI) naar de bibliotheekwereld.

Van wetenschapper naar impactvolle AI-toepassingen

Meike Nauta is een pionier op het gebied van Explainable AI. Na haar master in Computer Science en promotieonderzoek aan de Universiteit Twente, richtte ze zich op het ontwikkelen van AI die transparant en toegankelijk is voor de gebruiker. Dit principe past ze toe in uiteenlopende sectoren, van de medische wereld tot de bibliotheeksector.

Tijdens haar werk als docent bij JADS (‘s-Hertogenbosch) kwam Meike in contact met het team achter de Bibliotheek van de Toekomst. De projectleiders verdiepten zich in AI nadat eerste resultaten met Boekbot veelbelovend bleken te zijn en herkenden direct de waarde van haar werk. Dit leidde tot de Brainport Bibliotheken’s selectie van Datacation, het bedrijf waar Meike werkzaam is, als AI development partner voor Boekbot. Samen hebben de teams Boekbot doorontwikkeld tot een slimme, verantwoorde AI-assistent voor bibliotheken.

Boekbot: AI voor leesplezier

Boekbot is meer dan een chatbot; het is een innovatieve tool die jongeren helpt boeken te ontdekken op basis van hun interesses. Meike’s expertise in Explainable AI zorgt ervoor dat de aanbevelingen niet alleen accuraat, maar ook transparant worden. Het doel is de technologie toegankelijk en begrijpelijk voor gebruikers te maken, een cruciaal aspect binnen de bibliotheekwereld.

In 2025 wordt de eerste versie van Boekbot gelanceerd, waarmee een grote stap wordt gezet in de digitale transformatie van bibliotheken. De betaversie is inmiddels beschikbaar via boekbot.nl en in de appstores. De bibliotheken in de Brainport-regio omarmen deze technologie als een manier om mensen, speciaal ook jongeren, te betrekken bij lezen en boeken toegankelijker te maken.

Een verdiende nominatie

Naast haar werk aan Boekbot, heeft Meike baanbrekend werk verricht in de medische sector. Zo ontwikkelt ze AI die helpt bij het detecteren van alvleesklierkanker op CT-scans, waarbij de AI niet alleen patronen herkent, maar ook uitlegt waarom iets als verdacht wordt aangemerkt. Deze benadering maakt AI niet alleen krachtig, maar ook verantwoord en betrouwbaar.

Haar innovatieve bijdragen aan de wereld van AI hebben Meike een nominatie opgeleverd voor de Johan Friso Ingenieursprijs 2025.

Stem op Meike!

Als team van de Bibliotheek van de Toekomst zijn we ontzettend blij en trots op de samenwerking met Meike Nauta en Datacation. Haar expertise, creativiteit en betrokkenheid helpen Boekbot tot een succes te maken. We nodigen iedereen uit om haar te steunen en op haar te stemmen voor de Johan Friso Ingenieursprijs 2025.

👉 Breng je stem uit! Stem op Meike via deze link

📅 Kom naar de prijsuitreiking op 12 maart 2025 tijdens de Dag van de Ingenieur! Meer informatie op de website van de Prins Friso Ingenieursprijs

Met Meike’s visie op AI en haar vermogen om technologie en menselijke behoeften samen te brengen, bouwen we samen aan de Bibliotheek van de Toekomst. En om Meike te quoten: ‘Power to the people with the power of AI!’

Boekbot innovatieve leesbuddy – Evolutie tot AI-assistent voor lezen

· · Reageer

Boekbot innovatieve leesbuddy

Boekadvies vinden dat écht bij je past? Boekbot is jouw persoonlijke digitale boekenbuddy – een innovatieve leesbuddy die met je meedenkt en suggesties geeft op basis van jouw interesses. Als AI-boekadviseur combineert Boekbot slimme technologie met een interactieve aanpak om jongeren te helpen hun perfecte boek te vinden.

Hoe begon de reis van Boekbot als innovatieve leesbuddy?

Wie kent het niet? Sta je in de bibliotheek voor eindeloze rijen boeken of scroll je online door talloze titels en denk je: “Waar begin ik?” Tijdens onze co-creatiesessies gaven jongeren aan dat ze behoefte hadden aan persoonlijk boekadvies. Dit inzicht vormde de basis voor de ontwikkeling van Boekbot, jouw digitale boekenbuddy en AI-boekadviseur.

[Lees ook meer inspirerende verhalen op onze Blogverhalen]

De eerste stappen met AI: Van prototype naar digitale boekenbuddy

Toen ChatGPT in 2023 breed beschikbaar kwam, zagen wij een unieke kans om een innovatieve leesbuddy te creëren. Met behulp van slimme prompts ontwikkelden we een eerste versie van Boekbot – een prototype dat als een digitale boekenbuddy met je mee kon denken. Jongeren testten de tool in bibliotheken en scholen en reageerden enthousiast.” Eindelijk een gesprek over boeken dat start bij mij en hoe ik me voel over lezen!” Wat deze interactie zo bijzonder maakte, was dat Boekbot een natuurlijk en vloeiend gesprek voerde, net alsof je met een goede vriend praat. Maar er was ook ruimte voor verbetering. En zo begon de evolutie van onze innovatieve leesbuddy.

[Ontdek hier meer over Boekbot]

Boekbot en de interactieve boekenkast: Innovatief boekadvies in een meeslepende ervaring

Tijdens uitdagingen met MBO-, HBO- en WO-studenten ontstond het idee om Boekbot om te vormen tot een interactieve digitale boekenbuddy. Op de Dutch Design Week 2023 presenteerden de studenten een concept waarbij, zodra je een boek voor de kast houdt, de hele omgeving transformeert in de sfeer van dat boek. Terwijl de interactieve boekenkast de beleving versterkt, voert Boekbot een natuurlijk gesprek met je en geeft persoonlijk advies. Dit bood een glimp van de toekomst van boekontdekking.

Technische uitdagingen en de evolutie naar een AI-boekadviseur

Hoewel Boekbot uitblonk in het voeren van gesprekken, verzon de eerste versie soms boeken die niet bestonden. Samen met het MKB Datalab van JADS pasten we technieken zoals ‘vector embeddings’ toe, zodat Boekbot nu nauwkeurige aanbevelingen doet. Zo is onze digitale boekenbuddy gegroeid tot een betrouwbare AI-boekadviseur die écht aansluit bij de wensen van de gebruiker.

De sprong naar een slimme AI-assistent

Met de steun van Stichting PICA en van Regio Deal Brainport Eindhoven en door samenwerking met AI-specialisten evolueerde Boekbot in 2024 tot een geavanceerde AI-assistent. Deze nieuwe versie integreert drie belangrijke componenten: een chatbot die op een natuurlijke manier gesprekken voert, een zoekmachine voor de bibliotheekcatalogus en een tool die extra informatie van internet haalt. Hierdoor voelt de interactie met Boekbot persoonlijke en intuïtief aan, wat resulteert in nauwkeurige en op maat gemaakte aanbevelingen.

De toekomst van Boekbot: De innovatieve leesbuddy in de praktijk

In 2025 starten we pilots op middelbare scholen en maken we Boekbot beschikbaar in en via bibliotheken. Onze innovatieve leesbuddy wordt breder ingezet en we zijn benieuwd hoe jongeren en bibliotheekgebruikers de interactieve leesassistent ervaren. Door middel van co-creatie en het inzetten van geavanceerde AI-technologie zal Boekbot blijven evolueren en een centrale rol spelen in bibliotheekinnovatvie. Eén ding is zeker: de reis van Boekbot is nog lang niet voorbij!

Wil je Boekbot zelf uitproberen? Ga naar boekbot.nl en laat ons weten wat je ervan vindt!

Neem contact met ons op en bouw mee!